Schijnzelfstandigheid en wet DBA
28 nov 20242025 staat bijna voor de deur, een jaar waarin er veel staat te gebeuren rondom werken met zzp’ers. Vanaf 1 januari gaat de Belastingdienst namelijk volledig handhaven op schijnzelfstandigheid met de wet DBA (Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties). Het is een van de maatregelen die het kabinet neemt om schijnconstructies te bestrijden, dat bijdraagt aan meer zekerheid op de arbeidsmarkt. Werk je met zzp’ers in jouw reisorganisatie of ben je er zelf een? Lees dan zeker even verder. We vertellen je graag wat meer over de wet DBA en wat schijnzelfstandigheid nu eigenlijk is.
Wat houdt de wet DBA in?
De wet DBA is bedoeld om duidelijkheid te krijgen rondom de arbeidsrelatie tussen opdrachtgevers en zzp'ers. De wet bestaat al sinds 2016, maar de regels rondom het werken met zzp’ers waren te onduidelijk waardoor de handhaving door de Belastingdienst werd uitgesteld. Tot 1 januari 2025, want dan wordt het handhavingsmoratorium opgeheven. Oftewel: de Belastingdienst zal vanaf dan actief gaan handhaven op schijnzelfstandigheid zoals vastgelegd in de wet DBA. Zowel opdrachtgever als zzp'er zijn er samen verantwoordelijk voor om te bepalen of er sprake is van een dienstbetrekking. Zijn jullie zelf van mening dat dit niet het geval is, maar vindt de Belastingdienst (achteraf) van wél? Dan moet de opdrachtgever alsnog loonheffingen betalen. Waar nu nog sprake is van waarschuwingen, zal het in de nabije toekomst gaan om boetes en naheffingen.
Wat is schijnzelfstandigheid?
Je spreekt van schijnzelfstandigheid wanneer iemand zich presenteert als zelfstandige, terwijl er volgens het arbeidsrecht sprake is van een dienstverband. Dat de zzp’er dus eigenlijk gewoon een werknemer is, zonder de juiste contracten en belastingafdrachten. Zelfstandigheid kan voor zowel de zzp’er als de opdrachtgever best aantrekkelijk zijn: de opdrachtgever hoeft in dat geval geen premies en loonheffingen te betalen en de zzp’er kan gebruikmaken van onder andere allerlei aftrekposten. Om schijnzelfstandigheid te voorkomen, en te bepalen of iemand wel of niet in loondienst moet, kun je deze online tool van de Belastingdienst invullen.
Hoe wordt er gehandhaafd?
De Belastingdienst kan onderzoek doen naar de samenwerking tussen opdrachtgever en zzp’er(s). Er wordt dan bijvoorbeeld gekeken naar gezagsverhouding, risico, eigen middelen en werkplek. Wordt er vastgesteld dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, dan kan dit leiden tot boetes, naheffingsaanslagen en het terugvorderen van premies. Er kan een naheffing tot maximaal 5 jaar terug worden opgelegd tot 1 januari 2025. Als je twijfelt of je aan de regels voldeed vóór 1 januari 2025, dan hoef je je geen zorgen te maken; de controles vinden alleen plaats over de periode vanaf 1 januari 2025. Belangrijk dus om je zo snel mogelijk te verdiepen in de wetgeving en te zorgen dat iedereen werkt volgens het juiste contract (zzp of loondienst).
Geen vergrijpboete tijdens de overgangsperiode
Goed nieuws: er geldt een overgangsperiode van 1 jaar waarin werkgevers en werkenden nog geen vergrijpboete krijgen, míts ze kunnen bewijzen dat ze stappen zetten tegen schijnzelfstandigheid. Staatssecretaris Idsinga (Fiscaliteit en Belastingdienst) zegt hier onder andere het volgende over: “Zelfstandige ondernemers leveren in Nederland een belangrijke bijdrage aan onze economie. En dat blijft zo. Als je echt een ondernemer bent en zelfstandig werkt kun je dat gewoon blijven doen. Maar de inzet van schijnzelfstandigen leidt wel tot oneerlijke concurrentie en ongelijke arbeidsvoorwaarden. Het kabinet wil deze balans op de arbeidsmarkt herstellen. De opheffing van het handhavingsmoratorium is een van de maatregelen om dit te bereiken. Hoewel veel bedrijven en zzp’ers zich druk aan het voorbereiden zijn op de handhaving vanaf 1 januari 2025 ben ik mij er ook van bewust dat de aanpassingen veel van hen vragen. Daarom krijgen bedrijven die kunnen aantonen dat zij aan de slag zijn met het tegengaan van schijnzelfstandigheid volgend jaar nog geen vergrijpboetes.”
De VBAR komt eraan
Het jaar 2025 staat ook wel bekend als een overbruggingsperiode. De opvolger van de Wet DBA komt er namelijk aan: de Wet Verduidelijking Beoordeling Arbeidsrelaties en introductie Rechtsvermoeden (VBAR). Dit wetsvoorstel ligt nu bij de Raad van State en moet nog langs de Tweede en Eerste Kamer. De VBAR zal dan ook op zijn vroegst begin 2026 in werking treden. Het doel van dit wetsvoorstel? Het criterium ‘in dienst van’ als element in een arbeidsovereenkomst verduidelijken, en rechtsvermoeden introduceren. Daar is dus nog even het wachten op.
Bronnen
Zo ga je als werkgever zzp-proof 2025 in (2024, 10 oktober). HR Praktijk
